« Afrikar bat Donostian »

Marseillako Le Panier auzoa

Urtarrilaren 1a. Urtezahar-gaueko bestondoa eta eguzki printza batzuk. Ez, ez naiz ohean egun guztian geratuko. Kafe bat dinamika berri bat sartzeko, eta nire playlist gustukoenak jotzen du, etxea garbitzen bitartean. Tiken Jah Fakoly-ren « Africain à Paris » txanda da. Ez dakit abesti hau ezagtutzen baduzuen, « Englishman in New York »-en bertsioa da, baina Parisen bizi den afrikar baten historiarekin. Eta bere errefuxiatua bezala eguneroko ohikeria kontatzen du, « Oh oh, un peu en exil, étranger dans votre ville, je suis Africain à Paris » (« Atzerirra joan naiz, zuen hirian atzerritarra naiz, Afrikarra Parisen naiz »).

Jakina da musika iraganaren soinu-banda dela, eta batzuetan abesti batzuk burura oroitzapen doiak ekartzen dituzte. Hori pasatu zitzaidan eta bat-batean flashback bat nuen. 2019ko Urtarrilan, Donostiako Txantxarrekako gaztetxean. Garai hartan, Asteasuko baseritar baten etxean bizi nintzen, nekazaritza borondatezko lana egiten, egunero animaliak zaintzen eta baratzea lana egiten, baina hori beste historia bat da. Kontua da gau batean, Iraitzek proposatu zidan kontzertu bat ikustea gaztetxe honetan, “Bai, Kataluniako emakumeen talde batek joko du, segur azki gustatuko zaizun. Ea.”

Ea. Autobusa hartu genuen, Donostiarantz bidean beste bi neskekin, baserritarrak baita. Txantxarreka ikusi nuela lehen aldiz zen, tokia beteta zegoen eta giro oso ona omen zegoen. Orain arte, dena ongi. Kontzertua hasi zen, dozenaka emakumeek kantu feministak intonatzen ari ziren, eta esan behar dut gu primeran ibili ginela.

Gero eta garagardo gehiago edaten ari ginez, komuneko bidean bila joan nintzen. Paretak ikusi nituen, ea seinalerik agertuko zen, eta bai, “KOMUNAK – TOILETTES” pankarta aurkitu nuen. Itxoin, segundu bat. KOMUNAK – TOILETTES? Eta hori? Donostiako gaztetxe batean euskaraz eta frantsesez bakarrik pankarta bat? Zalantza uxatzeko, serbitzaile baten bila joan nintzen.

- Barkatu, nire jakinminak niregatik hitz egiten ari da: zergatik pankartak bakarrik euskaraz eta frantsesez idatzitak ari dira? Logikoa da, frantsesez baldin bada, gaztelaniaz ere, ezta?

- Ah, euskaraz dago normalean gaztetxeko bisitatzen direnak euskaldunak direlako, eta gero frantsesez lehen solairuan bizi direnak frantsesez hitz egiten dutelako. 

- Hemen jende bizi da?

- Bai, errefuxiatuak.  

- Oh, ez nekien. Eta nongoa dira?

- Afrikakoak. Afrikako herrialde askotakoak dira.

Nire buruan zalantzak desagertu ziren, baino ustekabea are handiago zegoen eta milaka galderak nahasten zituen. Zenbat zeuden? Zenbat denbora geratuko ziren han? Nolakoa zen bizitza gaztetxean? Eta kontzetuaren zaratak ez zuen molestatu? Baina erabaki nuen ezer ez gehiago galdetu, jakin-nahikeria nire akatsik handiena delako eta beldur nintzelako nire galderak gaizki hartzea. 

Txapa eman eta gero, kontzetura bueltatu nintzen, taldearen diskoa erostea pentsatzen. Eta nire pentsamenduak berriro izarrei begira egoten. Askotan nire lagunek begiak lurrean josten ditudala esaten didaten, mirando en la nada bezela, eta hori egia da : amesten dut begi irekitekin.

Baina momentu hartan, nire begiradak silueta batean ipini zuen. Gizon baten silueta, eskailetan jarrita, soilik. Eta senez, bere ondoan jarri nintzen.

- Kaixo, kontzertua gozatzen duzu?

- Ez da nire musika gogokoena baina ongi dago. Eta goian egotea hemen egotea baino hobeto da. Jende asko ikusi ahal dut.

- Niri ere gustatzen zait. Zer da zure izena?

- Chérif.

- Ni Yasmine. Plazerra.

Bere izena perfektuki gogoratzen dut nire nebarena bezela delako. Ordu bat hitz egiten geratu ginen, bere "bidaia" Senegaletik kontatzen. Ez nuen negar nahi, jai gaua zelako baina bere hitzak hunkitu ninduten. Historia asmatu duzue testigantzak sobratzen dutelako, nahiz eta oraindik ez dugun hain beste jaramonik ematen. Errefuxiatu baten historia, Amets Arzalluzek Ibrahim Balderen historia idatzi zuen bezela.

- Eta nola sentitzen zara hemen Euskal Herrian?

- Pozik. Jendea oso jatorra da nirekin. Baina badakizu, etxean alaiagoa nengoen, ihes behar nuen arte. Bizi gara, elkarrekin gaude. Eguneroko irriparrearekin bizi gara.

Horrela kantatzen du Tiken Jah Fakolyk: « On vit là tous ensemble, on survit. On ne manque presque de rien. C'est pas l'enfer ni l'paradis, d'être un Africain à Paris » (« Elkar bizi gara, bizirik irautzen gara. Ez zaigu ia ezer falta. Ez da ez infernua ez paradisua, Parisen afrikar bat izatea »). Gaur, abesti honekin Cherifen pentsatzen ari naiz, Afrikar bat Donostian.

Urtarrilaren 1a. Urte berria hasten da, eta 2020ko asmo onak galdetzen badidaten, Cherifen herrira bertan bidaiatzea bere historiak entzuteko, ez errefuxiatua bezala esango nuke.